مروری بر کتاب «اخلاق، قانون و سیاست» نوشته‌ی آرتور شوپنهاور

کمدی غم‌انگیز زندگی

خیلی‌ها ممکن است اهل خواندن متون فلسفی نباشند، اما نام آرتور شوپنهاور به گوششان خورده باشد. به هر حال، شوپنهاور یکی از آن فلاسفه‌ای بوده که دستگاه فکری عظیمی را به وجود آورده است. این فیلسوف آلمانی را با تلخی بی‌پایانش، با شک و گمان‌هایش، با سرخوردگی‌ها و دلمردگی‌هایش می‌شناسند. می‌گویند یک شب با کسی که بعدها زندگی‌نامه‌ی او را نوشت، مشغول قدم‌زدن بود. همراهش که از دیدن ستاره‌ها و به ویژه سیاره‌ی ناهید به وجد آمده بود، از او پرسید: آیا در آن سیاره موجوداتی زنده که از ما انسان‌ها برترند، زندگی می‌کنند؟ شوپنهاور گفت: نه. گفت که به چنین چیزی باور ندارد و انسان را منتهای سلسله‌‌مراتب حیات می‌داند. بعد نوبت او بود که به وجد بیاید و بپرسد: «فکر می‌کنید که موجودی برتر از ما خواسته تنها یک روز این کمدی غم‌انگیز زندگی را ادامه بدهد؟ این برای انسان‌ها خوب است؛ نوابغ یا خدایان احتمالاً از این کار رویگردان می‌شدند.» و ماجرا همین است: شوپنهاور انسان را موجودی با احساسی دوگانه می‌بیند: از یک سو زندگی او را تحقیر می‌کند و حقیر می‌شمارد، و از سویی دیگر، او را مستوجب همدلی و همدردی عظیم با برادرانش می‌داند. این تناقض را می‌توان پایه و اساس اخلاق شوپنهاوری دانست. این بحث البته مخالفان خاص خودش را در میان اهل فلسفه داشته که شاید مشهورترین آن‌ها نیچه باشد، همو که با زبان بسیار گزنده‌اش در «فراسوی نیک و بد» حسابی از خجالت شوپنهاور درآمده است. کتاب «اخلاق، قانون و سیاست» که با ترجمه‌ی عظیم جابری از سوی انتشارات افراز روانه‌ی بازار شده است. «اخلاق»، «قانون و سیاست»، «فلسفه‌ی حقوق»، «در باب تعلیم و تربیت» و «ملاحظات روان‌شناختی» عناوین پنج جستاری هستند که در این کتاب گردهم آمده‌اند. با هم فرازی از جستار اخلاق از این کتاب را می‌خوانیم:

نقطه‌ای که در آن‌جا فضیلت‌های اخلاقی و رذیلت‌های انسان شروع به جدا شدن از هم می‌کنند همان تقابل نگرش بنیادینمان است نسبت به دیگران، چیزی که یا خصوصیت حسادت را می‌گیرد، یا خصوصیت همدردی را. چرا که هر انسانی در خودْ این دو خصیصه‌ی کاملاً متضاد را حمل می‌کند، خصوصاً نظر به این‌که این خصیصه‌ها از مقایسه‌ی ناگزیرِ وضعیت خاص خود با وضعیت دیگران ناشی می‌شود؛ و بنابر تأثیری که پیامد این مقایسه بر شخصیت فردی‌اش می‌گذارد این یا آن خصیصه تبدیل به نگرش بنیادین و منشاء رفتارش می‌شود. حسادت، دیوار میان شما و من را قطورتر می‌کند؛ درمورد همدردی، این دیوارْ باریک و شفاف می‌شود؛ حتا گاهی به‌طور کامل فرومی‌ریزد، حالتی که در آن تمایز میان من و غیرمن ناپدید می‌شود.

خرید از اپلیکیشن افراز با ۲۰درصد تخفیف

http://ebook.afrazbook.com