درس‌ها و دغدغه‌هایی برای نمایشگاه مجازی کتاب / اعظم کیان‌افراز نویسنده و مدیر نشر افراز
امسال هم خبری از برپایی نمایشگاه کتاب تهران به شکل فیزیکی‌اش نیست؛ نه‌فقط در ایران، در سایر نقاط جهان همچنان با محدودیت‌های بسیاری برای کنترل بیماری کرونا مواجه هستیم.
امسال هم خبری از برپایی نمایشگاه کتاب تهران به شکل فیزیکی‌اش نیست؛ نه‌فقط در ایران، در سایر نقاط جهان همچنان با محدودیت‌های بسیاری برای کنترل بیماری کرونا مواجه هستیم. بااین‌حال همچون سال گذشته مسئولان در تدارک برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب هستند تا از این طریق بخشی از نقدینگی بازار نشرمان جبران شود و از سویی ارتباط مخاطبان با کتاب و اهالی‌اش برقرار بماند، اتفاق مهمی که امسال دومین دوره برپایی‌اش را درپیش داریم.
سال قبل تا بهمن‌ماه خبری از برگزاری نمایشگاه فیزیکی و مجازی نبود و این مسأله لطمه مالی زیادی متوجه ناشرانی کرد که بخش عمده نقدینگی آنان مبتنی بر فروش کتاب در نمایشگاه کتاب است. بااینکه همان سال گذشته، از بدو انتشار خبرهایی درباره برپایی نمایشگاه مجازی، عده‌ای آن را تنها در حکم مُسکن می‌خواندند اما نمی‌توان منکر شد که همان نمایشگاه مجازی ۱۰ روزه کمک قابل توجهی به گردش مالی صنعت نشرمان بود؛ از آنجایی که با توجه به شرایط، امسال هم نمایشگاه به همین طریق برگزار خواهد شد، امیدوارم دست‌اندرکاران فرهنگی با در نظر گرفتن تجربه‌ی سال قبل، برنامه‌ریزی کنند و شاهد برپایی نمایشگاهی شتاب‌زده نباشیم. براساس تجربه‌ای که من و دیگر همکارانم از حضور در دوره نخست نمایشگاه مجازی کتاب تهران داشتیم در رأس مواردی که به برگزاری بهتر آن کمک میکنند می‌توان به نحوه ارسال اشاره کرد.
سال گذشته در ارسال پستی کتاب‌ها با مشکلاتی روبه‌رو شدیم، به‌ویژه در روزهای نخست که سامانه دچار مشکل بود و دریافت فاکتورها و پیگیری کتاب‌ها ممکن نبود و کار را برایمان سخت کرد و نتوانستیم به‌موقع فاکتورها را دریافت کنیم و به‌روز باشیم. ازآنجایی که زیرساخت‌های مخابراتی ما اجازه حجم بالایی از ترافیک را نمی‌دهد بهتر است از همین حالا چاره‌ای برای نمایشگاه پیش رو اندیشید.
شاید بهتر باشد ارسال کتاب‌ها طی زمان برگزاری آن انجام نشود تا بار ترافیکی کمتری به سامانه نمایشگاه تحمیل شود، به‌عنوان نمونه می‌توان طی ۱۰ روز نمایشگاه، مردم کتاب خریداری کنند و طی ۱۰ روز بعد از اتمام آن‌هم ناشران فرصت بسته‌بندی و ارسال کتاب‌ها را داشته باشند.
اینجا بحث مخاطبانی است که درصدد تهیه کالایی فرهنگی هستند و حتم دارم که شرایط را درک کرده و همراهی میکنند، اما نکته‌ی دیگر به عملکرد اداره‌ی پست بازمی‌گردد. به اتکای تجربه‌ی سال قبل بهتر است در برخی مناطق همچون خیابان انقلاب که بیشترین میزان ارسال مرسوله‌ها را خواهد داشت باجه‌های پستی بیشتری اختصاص داده شود. سال قبل برای خیابانی مملو از انتشاراتی، تنها ۲ باجه پستی فعال بود. اینکه طی ایام نمایشگاه باجه موقت دایر شود هم از فشار کاری ماموران و کارمندان اداره‌ی پست کم می شود و هم ناشران بهتر قادر به ارسال آثار خواهند بود و بتوانند رسید دریافت کنند چون نمایشگاه قبلی هیچ رسیدی به ناشر ارائه نمی‌شد و مساله‌ساز بود، تا جایی‌که در مواردی ناشران حتی ناچار به ارسال مجدد برخی مرسوله‌ها شدند.
اما نکته‌ی مهم دیگر اینکه سال قبل در خبرها بحث امکان رایگان ارسال کتاب‌ها بود؛ بله این ارسال برای مخاطبان رایگان انجام شد، اما ناشران هزینه‌ی ارسال مرسوله‌ها را پرداخت کردند و این چیزی است که در خبرها نیامد و مردم نمی‌دانستند، شاید اگر بدانند که در مواقعی این‌چنینی ناشران ناچار به پرداخت هزینه‌های پستی هستند انتظار کمتری در تخفیف‌ها داشته باشند. امیدوارم امسال شرایطی فراهم شود که ناشران فقط هزینه‌ی پاکت‌های پستی را پرداخت کنند و اداره پست در همکاری با معاونت فرهنگی حداقل هزینه ارسال را حذف کنند یا با تخفیف دریافت کنند، با همه‌ی این اوصاف اگر می‌شد تحویل کتاب در کتابفروشی‌های هر محل و منطقه باشد و کتابفروشی‌ها که بیشترین آسیب را در روزهای نمایشگاه کتاب می‌بینند به این صورت سهمی در این کار داشته باشند خیلی بهتر است و اتفاق مهمی است چراکه حیات ما ناشران بسته به سر پا ماندن کتابفروشی‌هاست و با تقویت و حمایت کتابفروشی‌ها است که صنعت نشر رونق می‌گیرد و در این روش خودبه‌خود مراکز پخش هم نقش دارند و در این صورت در ده روزه نمایشگاه کتاب هر سه ضلع مثلث کتابفروش، ناشر، پخش‌کننده نقش و سهم خواهند داشت.
از سوی دیگر زمان برگزاری نمایشگاه را یکی- دو ماه قبل اعلام کنند که در صورت نیاز فرصت برای انتشار آثارمان داشته باشیم و مردم هم، زمان کافی برای اطلاع از آن داشته باشند.
لینک یادداشت در وب‌سایت روزنامه ایران: https://bre.is/XWpqmpBW